پلن تهران و نقشه راه تروئیکای اروپایی
نیویورک تایمز در ادامه گزارش نووشت، ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری‌اش، از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران خارج شد و تاکید کرد که این توافق به اندازه کافی خواسته‌های واشنگتن را محقق نخواهد کرد. او سیاست «فشار حداکثری» را تعریف کرد و تحریم‌های شدید اقتصادی آمریکا علیه ایران را مجدداً اعمال کرد و بر آن افزود.
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، گفت: »اقتصاد ایران تحت فشار تحریم‌های آمریکا قرار دارد و از همین رو در صدد است تا بازگشت کمپین فشار حداکثری ۲ را متوقف کند.»
به گفته واعظ ایران و کشورهای اروپایی-انگلیس، فرانسه و آلمان که به مذاکره در مورد توافق ۲۰۱۵ کمک کردند و نتوانستند آن را حفظ کنند – در حال حاضر در تلاش هستند تا احتمال یک توافق جدید را همراه با بحث در مورد چگونگی تنش زدایی در خاورمیانه بررسی کنند.
کشورهای اروپایی هفته گذشته از قطعنامه‌ای حمایت کردند که جمهوری اسلامی ایران را به دلیل عدم شفافیت در برابر ناظر هسته‌ای سازمان ملل هدف قرار داد. به گفته تحلیلگران اروپا با تصویب این قطعنامه به دنبال ان بود تا به ترامپ نشان دهد که برای توسل به اهرم‌های سخت‌گیرانه علیه تهران با ایالات متحده هم‌صدا خواهد شد.
این در حالی است که جمهوری اسلامی تاکید دارد برنامه هسته‌ای‌اش صلح آمیز است. با این همه غرب با استناد به میزان سطح غنی سازی اورانیوم مدعی است که تهران در آستانه گریز هسته‌ای قرار دارد. در چنین شرایطی دیپلمات‌های اروپایی چندان به نتایج نشست ژنو امید ندارند و صرفا از این نشست به عنوان راهی برای آمادگی جهت بازگشت ترامپ استفاده می‌کنند تا هم‌صدا با رئیس جمهوری جدید آمریکا بتوانند سیاست‌های واشنگتن در ارتباط با تهران را تحت تاثیر قرار دهند.
همزمان تروئیکای اروپایی نمی‌خواهد در مسیر توافق مستقیم آمریکا و ایران کنار گذاشته شود. از زمانی که ترامپ کاخ ریاست جمهوری را ترک کرد، همکاری نزدیک ایران با چین و به‌ویژه با روسیه، آن هم در شرایطی که این کشور درگیر جنگ با اوکراین است، اروپا را به هراس انداخته و حالا بازگشت ترامپ، رویکرد دوگانه او در ارتباط با مسائل مختلف از جمله ناتو به بدبینی‌های تروئیکای اروپایی دامن زده است.
کلسی داونپورت، مدیر سیاست منع گسترش تسلیحات هسته‌ای در این باره گفت: «انتظار ندارم که این نشست نتایج ملموسی به همراه داشته باشد، اما این فرصتی است برای اروپایی‌ها و ایران تا خطوط کلی توافق را بررسی کنند، اروپا می‌خواهد بداند ایران چه گزینه‌هایی را روی میز قرار خواهد داد.»
او در ادامه افزود، زمانی که ترامپ به قدرت برسد، زمان برای یک توافق جدید کوتاه خواهد بود و طرفین صرفا حدود شش ماه فرصت دارند.
توافق ۲۰۱۵ که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به حالت تعلیق درآورد، اکتبر آینده به پایان می‌رسد. اگر تا قبل از آن توافق جدیدی صورت نگیرد، انتظار می‌رود اروپایی‌ها برای بازگرداندن تحریم‌ها خیز بردارند، تحریم‌هایی که به آن تحریم‌های فوری می‌گویند.
داونپورت در ادامه گفت: «فشار حداکثری چندجانبه، با تحریم‌های سازمان ملل به جای تحریم‌های آمریکایی، چیزی است که جمهوری اسلامی ایران واقعاً می‌خواهد از آن اجتناب کند».
این تحلیلگر در ادامه مدعی شد که در حال حاضر اطرافیان ترامپ درگیر تنش هستند، گروهی از اهرم سخت می‌گویند و گروهی دیگر به دنبال توافق هستند. همین گزاره بهانه خوبی برای اروپایی‌هاست تا بدین طریق فعل و انفعال‌های دیپلماتیک را تسریع کنند.
به گفته ناظران در پهنای تلاش‌ها برای تحقق صلح گسترده‌تر در خاورمیانه، توافق هسته‌ای ایران تنها یک قطعه بسیار دشوار از یک پازل پیچیده است، بالاخص در شرایطی که دونالد ترامپ برای عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل خیز جدی برداشته و به دنبال آن است که این توافق را در دوره دوم ریاستش نهایی کند.
به نوشته نیویورک تایمز پس از مرگ ده‌ها هزار فلسطینی، این توافق دورتر از همیشه به نظر می‌رسد، زیرا سعودی‌ها و رهبران کشورهای خلیج فارس علاوه بر این که روابط خود را با ایران احیا کرده و به تهران نزدیک‌تر شده‌اند، هرگونه فرایند عادی سازی رابطه با اسرائیل را به تشکیل کشور فلسطینی منوط کرده‌اند.
برخلاف دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، عربستان سعودی و رهبران خلیج فارس مشتاق رویارویی با ایران نیستند.
سوزان مالونی، کارشناس مسائل ایران و مدیر برنامه سیاست خارجی موسسه بروکینگز، در این باره مدعی شد: «سعودی‌ها توهمی در مورد ایران ندارند.»
به گفته این تحلیلگر، در شرایط کنونی به واسطه حملات اسرائیل، جمهوری اسلامی ایران در شرایطی نیست که بتواند تهدیدی ادعایی برای پادشاهی‌های خلیج فارس باشد.
